Riskstorming, de basis voor je teststrategie

Als testspecialist (maar ook in andere rollen die ik bij klanten invul) ben ik altijd op zoek hoe ik waarde kan toevoegen. Bijna altijd worden we gevraagd om te ‘testen’ oftewel om door middel van testen inzicht te geven in de kwaliteit van iets wat voor de klant belangrijk is. Het meest effectief is dan om te testen in de gebieden waar het risico op een fout groot is of in het gebied waar de impact voor de klant groot is. Voorheen waren er vrij uitvoerige modellen en templates om risico’s op te sporen en zo tot een testaanpak of strategie te komen. Waardevolle informatie, maar tegelijkertijd ook één van de meest tijdrovende activiteiten. Vergeet daarbij niet de gesprekken die je moet voeren met kennishouders en het baalmoment wanneer je er achter komt dat je soms essentiële risico’s heb gemist.

En in omgevingen die agile werken, een methodiek die de meeste klanten ondertussen hebben aangenomen, is documentatie niet het belangrijkste en snel achterhaald. Dan voelt het al gauw als zonde van de tijd om gesprekken met kennishouders te voeren en ga je je meer vertrouwen op eigen inzichten.

Ontdekken van Riskstorming
Op een dag zag ik dan ook een mooi alternatief voor de technieken om risico gebaseerd te testen. Binnen de testcommunity ‘Ministry of Testing’ zag ik Riskstorming voorbij komen. Een pragmatische aanpak om samen met het team en stakeholders risico’s te ontdekken en vast te leggen. Zowel de ‘speelvorm’ als de deelname van stakeholders sprak mij erg aan. Concreet betekent dit dat er in één dagdeel de basis voor een teststrategie kan worden gelegd. Inzichten van alle kennishouders worden samengebracht plus door de deelname van stakeholders wordt er meteen draagvlak gecreëerd.

De gedachte achter Riskstorming is namelijk om met behulp van het kaartspel ‘TestSphere’ gezamenlijk te komen tot de zes meest belangrijkste kwaliteitsattributen voor je systeem/applicatie/proces. Kwaliteitsattributen op de kaarten kennen een sterke overeenkomst met de kwaliteitskenmerken van software zoals benoemd in de ISO25010 normering. Denk bijvoorbeeld aan ‘Vertrouwelijkheid’, ‘Performance’, ‘Gebruikersvriendelijkheid’ etcetera.

Vervolgens identificeer je bij die kwaliteitsattributen de risico’s die je ziet. Je hebt nu de belangrijkste doelen van de software en daarbij een flink aantal risico’s voor je liggen. De volgende stap is om met behulp van de rest van het TestSphere kaartspel de testtechnieken, heuristieken en patronen eruit te halen waarmee je voor die specifieke risico’s het benodigde inzicht kan geven (doet het risico zich wel/niet voor).

Hier kan je een kort filmpje ( < 4 minuten) vinden die het spel in essentie uitlegt: https://youtu.be/oZCQJrkHyw4 

Evalueren Riskstorming
Zoals je misschien mag verwachten van mij als tester, ben ik vrij kritisch. Ook als het komt op nieuwe tooling en technieken. Leuk zo een idee, maar ik geloof het pas als ik weet dat het werkt. Dus ik heb een TestSphere kaartdeck besteld, mezelf ingelezen in de methodiek, ervaringen gevonden op het forum in de community van ‘Ministry of Testing’ en ben ik ermee gaan experimenteren met collega’s op een KZA innovatiedag. Dit was zo succesvol dat ik daarna een pilot ben begonnen bij een van onze klanten. Al vrij snel werd de waarde van Riskstorming aangetoond. Bij het neerleggen van het object wat getest moest worden (in dit geval een business proces) ontstonden er twee verschillende invalshoeken van twee stakeholders over hetzelfde proces. En zo werd er een levendige discussie gestart over welke zes kwaliteitsattributen nu het meest belangrijkst zijn. Riskstorming beperkt het aantal kwaliteitsattributen om zo keuzes af te dwingen en om te voorkomen dat we ‘alles belangrijk vinden’. De uitgewisselde inzichten rondom de meest belangrijke kwaliteitsattributen waren voor 60% van de deelnemers nieuw en met het uiteindelijke compromis werd er een gezamenlijk draagvlak gecreëerd waar de rest van het traject op kan worden doorgebouwd.

Toen de risico’s werden besproken en ook inzichtelijk werd hoe het team deze risico’s zou kunnen blootleggen om de kwaliteit voldoende te borgen begon de vraag bij één van de stakeholders te ontstaan of we het project niet te complex hadden gemaakt. En of versimpelen van de eisen, zou leiden tot andere keuzes. In een losse setting zijn we daar op verder gegaan.

Het team kwam door Riskstorming al snel tot het inzicht dat met behulp van een andere aanpak specifieke risico’s vermeden kunnen worden en tegelijkertijd veel wensen ingevuld konden worden. Een inzicht dat normaliter pas ontstaat gedurende het ontwikkeltraject. Soms zelfs pas als er geen weg meer terug is: “We zijn al zover met het ontwikkelen, hebben het projectbudget al volledig opgemaakt en de omgeving is al geïnformeerd. Dus we gaan zo live en daarna zien we het wel”. Voor een pilot, met een bestaande work-around kan dat een valide keuze zijn, voor je primaire systemen is dat wellicht een minder handige. Doordat er een brede vertegenwoordiging was, snapte iedereen ook het besluit voor de andere route. Voor de andere zaken hebben we nu een blauwdruk liggen voor de teststrategie, die door de verschillende teams gebruikt kan worden voor de detailinvulling. En dat, helemaal als je het vaker doet, in slechts twee uur tijd.

Conclusie
Riskstorming doet wat het beloofd. Mits goed begeleid, want het is vooral de discussie die ontstaat die waardevol is. Daarin is het belangrijk dat iedereen aan het woord komt, maar wel passend binnen de methodiek en tijd anders verlies je scherpte. Ik verwacht dat het per klant verschilt wat het beste werkt, maar een goede facilitator zal dat snel goed kunnen oppakken. In het begin dacht ik nog wel dat een Nederlandse variant van het kaartspel nog aanvullend zou kunnen helpen, echter, in de wetenschap dat vooral het uitwisselen van inzichten de meeste waarde bevat zie ik daar geen belemmering in. Wel een aandachtspunt bij het faciliteren, op het moment dat er een semantische discussie ontstaat, is het tijd om in te grijpen. Maar dat zou je eigenlijk in elke situatie moeten doen zodat de focus weer ligt op het bereiken van de gezamenlijk doelen. Het is immers de context en het verhaal die de lading dekt en niet een enkel woord.

Meer informatie en materialen voor Riskstorming vind je hier: https://www.ministryoftesting.com/testsphere/riskstorming

De meeste materialen kun je zo downloaden, alleen het kaartspel ‘Testsphere’ zul je moeten aanschaffen, maar dat is sowieso een aanrader als middel om je gedachten (of die van je team / squad / vakgroep) weer goed op scherp te krijgen https://store.ministryoftesting.com/collections/testsphere/products/testsphere-cards-single-deck